به گزارش تجسمی آنلاین، باب راس، نقاش و معلم آمریکایی، با برنامه تلویزیونی لذت نقاشی در دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، تبدیل به پدیده ای فرهنگی و آموزشی شد که فراتر از مرزهای هنر کلاسیک و گالری ها شناخته می شود.

اگرچه آثار او در محافل آکادمیک کمتر مورد توجه منتقدان رسمی بوده، اما تأثیر او بر آموزش هنر، روان شناسی مثبت، فرهنگ عمومی و دسترس پذیر کردن هنر برای میلیون ها نفر در سراسر جهان، غیرقابل انکار است. در ایران نیز، جایی که اغلب نام نقاشان مدرن و معاصر کمتر شناخته می شود، باب رأس به واسطه پخش برنامه لذت نقاشی به یک نماد فرهنگی و الهام بخش تبدیل شد.

رویکرد آرام، بی تنش و دلنشین او در آموزش نقاشی و تأکید بر لذت و شادی خلق اثر، تجربه ای تازه و منحصربه فرد از هنر را برای بینندگان ایرانی و جهانی رقم زد. اکنون ۳۰ تابلوی او که مناظر آرام کوهستان ها و دریاچه های خلوت را به تصویر می کشند، قرار است در حراجی های بین المللی به فروش برسند؛ رویدادی که هم میراث او را زنده نگاه می دارد و هم امکان بازخوانی جایگاه فرهنگی و هنری او را فراهم می کند.

زندگی و مسیر حرفه ای باب راس
باب رأس در سال ۱۹۴۲ در شهر دیتونا ی ایالت فلوریدا متولد شد. او در کلاس نهم ترک تحصیل کرد تا در کنار پدر نجار خود کار کند، اما مسیر زندگی اش در ارتش شکل دیگری یافت. دو دهه خدمت در نیروی هوایی، بویژه سال های سرد و طولانی در آلاسکا، ناخواسته او را به نقاشی کشاند.

همان جا بود که در میان انضباط نظامی و سکوت طبیعت، میل او به آفرینش، آرام و صبورانه شکل گرفت؛ میل به ساختن جهانی که در آن، هر اشتباه می تواند به قول خودش یک اتفاق خوشایند باشد. الهام او از بیل الکساندر، نقاش تلویزیونی آلمانی تبار و مبدع روش خیس روی خیس (wet-on-wet)، سرنوشتش را تغییر داد. راس با بهره گیری از این تکنیک، مناظر طبیعی را با سرعت و بداهه پردازی می کشید و تابلوهایش را در بازارهای محلی می فروخت.

کم کم درآمدش از نقاشی از حقوق نظامی فراتر رفت و در سال ۱۹۸۱ پس از پایان خدمت و گذراندن دوره آموزشی نزد الکساندر، به معلم نقاشی تبدیل شد. به همراه یکی از شاگردانش، آنت کواسکی، شرکت Bob Ross Inc را بنیان گذاشت و زمینه خلق برنامه تلویزیونی لذت نقاشی را فراهم کرد؛ برنامه ای که از ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۴ از بیش از ۳۰۰ شبکه پخش می شد و حدود ۸۰ میلیون بیننده در سراسر جهان داشت.

در این برنامه، او با لحن آرام و صمیمی اش، بینندگان را به نقاشی دعوت می کرد و می گفت: نقاشی یک امر فردی است. هر یک از ما طبیعت را از چشم خود می بینیم. برخلاف جریان غالب هنر معاصر، راس نه به نظریه، بلکه به تجربه باور داشت. او نقاشی را نه بازنمایی طبیعت، بلکه نوعی تمرین ذهنی برای دیدن و آرام زیستن می دانست.

روش خیس روی خیس به وسیله او از یک تکنیک به نوعی مدیتیشن بدل شد؛ به تجربه ای که به قول خودش اگر هیچ فایده دیگری نداشته باشد، باید شما را خوشحال کند. اکنون با گذر زمان، راس دوباره در مرکز توجه قرار گرفته است؛ از نمایش آثارش در مؤسسه اسمیتسون و موزه دی پال تا محبوبیت ماندگارش در یوتیوب و نتفلیکس.

او یادآور این حقیقت است که نقاشی، می تواند هم هنر باشد و هم تسلی، هم آموزش و هم مراقبه؛ تجربه ای که در مرز میان رسانه و نقاشی، هنوز هم یک اتفاق خوشایند است.

حراج ۳۰ تابلو میراث
اقتصاد و حمایت از رسانه های عمومی

سه دهه پس از پایان پخش برنامه تلویزیونی لذت نقاشی ، میراث باب راس بار دیگر در مرکز توجه جهانی قرار گرفته است. در سال ۲۰۲۴، سی تابلوی منتخب از آثار او؛ اغلب منظره هایی از کوهستان، دریاچه، درختان صنوبر و آسمان های آرام، برای اولین بار در چند حراجی بین المللی عرضه شدند.

ارزش تخمینی این مجموعه حدود ۱.۴ میلیون دلار اعلام شده، اما اهمیت این حراج فراتر از جنبه مالی آن است: این تابلوها، بازتابی از چهره ای مردمی و معلم گونه از هنرمندی هستند که زندگی خود را وقف دسترس پذیر کردن هنر برای همگان کرد. در دهه ۱۹۸۰، زمانی که بودجه فدرال برای شبکه های تلویزیونی عمومی آمریکا کاهش یافت، باب راس از شهرت خود برای حمایت از این رسانه های کوچک و محلی استفاده کرد.

برنامه لذت نقاشی با پخش رایگان از ایستگاه های محلی، نه تنها آموزش هنر، بلکه نوعی مراقبه جمعی در برابر اضطراب روزمره را به خانه ها آورد. اکنون فروش آثارش نیز به همان شبکه ها بازمی گردد: درآمد حاصل از این حراج برای تأمین منابع مالی شبکه های عمومی و تداوم برنامه های آموزشی اختصاص یافته است؛ حلقه ای کامل که میراث فرهنگی راس را از تلویزیون تا بازار هنر پیوند می زند.

در این معنا، حراج ۳۰ تابلو بیش از یک رخداد اقتصادی است؛ بازتابی از چرخش آرام هنر از نهاد به جامعه، از گالری به رسانه، از زیبایی شناسی به آموزش.

نقاشی های باب راس همواره تصاویری از سکون و توازن بوده اند، اما اکنون در جایگاه تازه شان در حراجی های بین المللی، به نماد پایداری فرهنگی بدل شده اند؛ یادآور این ایده که هنر، حتی در ساده ترین شکلش، می تواند زیرساختی برای همبستگی اجتماعی و تداوم رسانه های عمومی باشد.

به این ترتیب، آثار او از تلویزیون به صحنه جهانی راه یافته اند، اما پیام اصلی همچنان همان است که خود راس بارها تکرار می کرد: ما اشتباه نمی کنیم، فقط درخت های خوشحال داریم.

تحلیل فرهنگی و هنری باب راس
معلم دموکراتیک هنر

باب راس نماد نقاشی دموکراتیک و دسترس پذیر است؛ معلمی که هنر را از فضای پیچیده گالری ها و انتقادهای آکادمیک رها و به تجربه ای لذت بخش، شخصی و روان شناسانه برای بیننده تبدیل کرد. این رویکرد باعث شد میلیون ها نفر در سراسر جهان، از جمله ایران، با هنر نقاشی بیشتر آشنا شوند و با تمرین ها و آموزش های ساده او به کار نقاشی روی آورند و احساس موفقیت و رضایت شخصی را تجربه کنند.

تحقیقات روان شناختی نشان داده اند که مشاهده برنامه های راس می تواند به کاهش اختلالات خلقی و استرس و افزایش حس آرامش و رضایت بیننده کمک کند. سبک ساده، رنگ های ملایم و الگوهای تکرارشونده آثارش، این تأثیر روانی مثبت را تشدید می کند.

اگرچه منتقدان، هنر او را نقاشی بازاری می خوانند، اما این برچسب، ابعاد فرهنگی و آموزشی راس را کاهش نمی دهد. برنامه های او، آموزش هنر را به میلیون ها نفر منتقل و تجربه خلق اثر را برای همه قابل لمس کردند. تعداد بیش از 30 هزار اثر راس، او را در رتبه یکی از پرکارترین نقاشان تاریخ قرار می دهد و پشتکار و تعهدش به هنر و آموزش، بخشی از موفقیت و ماندگاری او است.

حراج ۳۰ تابلو از باب راس، نه صرفاً یک رویداد اقتصادی یا هنری، بلکه فرصتی است برای بازخوانی جایگاه او در فرهنگ جهانی و بازاندیشی در معنای دسترس پذیری در هنر. مناظر آرام و نورانی او که کوه ها، دریاچه ها و آسمان های غروب را با زبانی ساده و صمیمی تصویر می کنند، یادآور این حقیقت اند که هنر می تواند بی آنکه به پیچیدگی های نظری یا تجملات بازار متکی باشد، به تجربه ای از آرامش، تمرکز و امید بدل شود.

راس در جایگاه معلمی که میلیون ها نفر را به نقاشی علاقه مند کرد، از مرزهای تلویزیون فراتر رفت و به چهره ای فرهنگی و حتی روان شناسانه بدل شد؛ معلمی که به مردم یاد داد خطا بخشی از فرآیند خلاقیت است. برنامه تلویزیونی لذت نقاشی که از ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۴ پخش شد، پدیده ای ماندگار در تاریخ رسانه های عمومی آمریکاست؛ برنامه ای که نه فقط آموزش نقاشی، بلکه تجربه آرامش و لذت آفرینش را به میلیون ها بیننده منتقل کرد.

امروزه نیز با پخش مداوم آن در یوتیوب و نتفلیکس، نسل تازه ای از تماشاگران در سراسر جهان با صدای آرام و نگاه مثبت او آشنا می شوند. اکنون حراج بین المللی آثارش این میراث را از قاب تلویزیون به صحنه جهانی هنر بازمی گرداند. این رویداد، پلی است میان گذشته آموزشی و حالِ اقتصادی او؛ میان خاطره جمعی تماشاگران و ارزش فرهنگی مسیری که طی کرد.

تابلوهای راس، بیش از هر چیز، سندی از پیوند هنر و زندگی روزمره اند؛ گواهی بر اینکه نقاشی می تواند هم آموزش باشد و هم مراقبه، هم لذت و هم تسلی.

در نهایت، میراث باب راس نه در شمار تابلوهایش یا حتی در کیفیات زیبایی شناسی نقاشی هایش بلکه در تجربه ای نهفته است که میلیون ها نفر از طریق او از هنر آموختند: اینکه خلق کردن، حتی در ساده ترین شکلش، می تواند راهی برای بازگشت به خود، به طبیعت و به لحظه حال باشد و شاید به همین دلیل است که آثار او، پس از سه دهه، همچنان در مرکز توجه هستند، چون یادمان می اندازند شادی، خود نیز شکلی از هنر است.